Μητσοτάκης-Ερντογάν στη Νέα Υόρκη: Με «ατζέντα» διαφωνιών - Ρεαλισμός και απαντήσεις από την Αθήνα

Ύστερα από αρκετές αναβολές, είτε διμερών συναντήσεων, είτε του εκκρεμούς Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδος - Τουρκίας, αλλά και υπό την απειλή ερευνών από το Πίρι Ρέις μετά την περιβόητη τουρκική navtex, που έχει διάρκεια έως τις 25 Σεπτεμβρίου, η σημερινή συνάντηση Κυριάκου Μητσοτάκη και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αναμένεται να καθορίσει εν πολλοίς την πορεία, αλλά και την ατμόσφαιρα των ελληνοτουρκικών σχέσεων στο αμέσως προσεχές διάστημα.

Εκτός από τους δύο ηγέτες παρόντες στη συνάντηση – φέτος θα πραγματοποιηθεί στο Turkeys House καθώς πέρυσι είχε γίνει εντός του κτιρίου των Ηνωμένων Εθνών σε τοποθεσία που υπέδειξε η ελληνική αποστολή – θα είναι από την ελληνική πλευρά ο Υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, και ο διπλωματικός σύμβουλος του πρωθυπουργού, Μίλτων Νικολαίδης και αντιστοίχως από την τουρκική οι Χακάν Φιντάν και Τσαγατάι Κιλίτς.

Πλέον η συζήτηση περί προώθησης του ελληνοτουρκικού διαλόγου και δη της διαδικασίας για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, που ίσχυε για αρκετούς μήνες μετά από τη Διακήρυξη των Αθηνών του Δεκεμβρίου του 2023 δεν αναμένεται να είναι στην ατζέντα της σημερινής συνάντησης, καθώς εν μέσω σοβαρών γεωπολιτικών ανακατατάξεων η Άγκυρα επαναφέρει σταδιακά αλλά με συνέπεια τον τελευταίο καιρό τη γνωστή αναθεωρητική της ατζέντα.

Κυβερνητικές πηγές σημείωναν χθες ότι οι δύο ηγέτες θα ανταλλάξουν απόψεις επί διμερών και περιφερειακών ζητημάτων με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο να επισημαίνει από την Αθήνα ότι «η κυβέρνηση έχει επιλέξει τον διάλογο με την Τουρκία και όχι μία συγκρουσιακή λογική ψευτοπατριωτισμού που «χαμηλώνει» την Ελλάδα» επαναλαμβάνοντας ότι σε αυτόν τον διάλογο δε χωρούν «ζητήματα κυριαρχίας, ζητήματα κόκκινων γραμμών».

Περιμένουν αντίδραση για τις κινήσεις στο πεδίο

Ανώτερος κυβερνητικός αξιωματούχος τονίζει στο flash.gr ότι η Αθήνα αναμένει από την αυριανή συνάντηση να καταστεί αμοιβαίως κατανοητό ότι Ελλάδα και Τουρκία μπορούν να διατηρούν διαφορετικές προσεγγίσεις σε μία σειρά ζητημάτων, χωρίς αυτή η πραγματικότητα να αναπαράγει κρίσεις, φανερώνοντας εμμέσως πλην σαφώς και τις χαμηλές προσδοκίες σχετικά με το σημερινό ραντεβού.

Κυβερνητικά στελέχη πιθανολογούν ότι η τουρκική πλευρά πιθανώς να διαμαρτυρηθεί για τις πρόσφατες σημαντικές εθνικές πρωτοβουλίες από τη συμφωνία με τη Chevron για τις έρευνες υδρογονανθράκων και το καλώδιο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδος – Κύπρου έως τον Εθνικό Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό με την ελληνική πλευρά να ανταπαντά πως η Αθήνα δεν θεωρεί μέρος της ελληνοτουρκικής συζήτησης αναφαίρετα κυριαρχικά δικαιώματα, αλλά και ότι πιθανώς να μην υπήρχαν οι συγκεκριμένες τουρκικές αιτιάσεις εάν είχε προχωρήσει η συζήτηση για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών.

Επίσης, είναι σαφές πως στην Τουρκία επικρατεί εκνευρισμός σχετικά με την επίσημη ελληνική θέση ότι η γείτονα μπορεί να συμμετέχει στο ευρωπαικό αμυντικό πρόγραμμα SAFE μόνον εφ όσον άρει το casus belli εναντίον της χώρας μας, καθώς η Άγκυρα χρησιμοποιεί πλέον την ραγδαία αναπτυσσόμενη αμυντική βιομηχανία της χώρας ως όπλο μεγιστοποίησης της γεωπολιτικής της επιρροής.

Εφ όσον τεθεί το συγκεκριμένο ζήτημα ο πρωθυπουργός αναμένεται να ξεκαθαρίσει ότι το casus belli είναι απαράδεκτο ανάμεσα σε δύο Νατοΐκούς συμμάχους και ως εκ τούτου θα επαναβεβαιώσει ότι η Ελλάδα θα μπλοκάρει την τουρκική συμμετοχή στο πρόγραμμα ύψους 150 δις ευρώ εφ όσον παραμείνει το casus belli.

Διαφωνία σε όλα τα «μεγάλα»

Εν τω μεταξύ, αποκλίνουσες είναι οι προσεγγίσεις ανάμεσα στις δύο πρωτεύουσες και στα σημαντικά περιφερειακά ζητήματα. Ο Ερντογάν φιλοδοξεί να εμφανιστεί ως η φωνή της Γάζας επιστρατεύοντας πολεμική ρητορική εναντίον του Ισραήλ την ώρα, που η Αθήνα υιοθετεί σαφώς πιο ισορροπημένη στάση ελέω του στρατηγικού χαρακτήρα της σχέσης της με την Ιερουσαλήμ.

Ανταγωνιστικά συμφέροντα διατηρούν Ελλάδα και Τουρκία και στο μέτωπο της Λιβύης. Το πρόσφατο σύνθημα για έναρξη των τεχνικών συζητήσεων ανάμεσα σε Αθήνα και Τρίπολη για την οριοθέτηση της Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) αποτελεί αναντίρρητα θετικό βήμα ενώ λειτουργεί ως ένα βαθμό και αποτρεπτικά ως προς την επικύρωση του τουρκολιβυκού μνημονίου από την Ανατολική Λιβύη, εξέλιξη για την οποία ασκεί αφόρητες πιέσεις ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Πάντως, η Αθήνα παρακολουθεί στενά και τις εξελίξεις στον άξονα ΗΠΑ – Τουρκίας εν όψει και της μεθαυριανής συνάντησης στο Λευκό Οίκο ανάμεσα στους δύο ηγέτες. Χθες από την Αθήνα ο Παύλος Μαρινάκης διεμήνυσε ότι η ελληνική διπλωματία δεν ετεροκαθορίζεται, υπενθύμισε ότι ο δρόμος για την επανένταξη της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F 35 δεν είναι τόσο ευθύγραμμος, όσο εννοεί να τον παρουσιάζει η τουρκική πλευρά και πως χρειάζεται έγκριση από το Κογκρέσο στο οποίο η Ελλάδα διατηρεί πολύ ισχυρά ερείσματα και ξεκαθάρισε πως η χώρα μας έχει επιτύχει να συμπεριλαμβάνεται ο όρος ότι τα οπλικά συστήματα που προμηθεύεται η Τουρκία από τις ΗΠΑ δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν εναντίον συμμαχικής χώρας.